İşletim sistemi nedir sorusunun tek bir cevabı yoktur. Bu cevap sizin bilgi seviyenize ve işletim sistemi ile ne yapacağınıza göre değişmektedir. Ancak en temek tanımı ile işletim sistemi kullanıcı ile kullanmak istediği cihazın donanım parçaları arasındaki iletişimi sağlayan yazılımdır.
İşletim Sistemi Nedir ?
Bilgisayar ya da buzdolabı hiç bir fark etmez her birinde bir işletim sistemi bulunmaktadır. İşletim sistemi olmadan bilgisayar ya da buzdolabı sadece elektronik devrelerin bir araya getirdiği hiç bir işe yaramayan metal yığınıdır. Bilgisayarı bilgisayar yapan donanım parçalarını anlamlı kılan ve her bir elektrik devresini anlamlı kılan onları uyum içinde çalıştırıp onlara bir anlam katan şey işletim sistemidir. Kısaca işletim sistemi kullanıcı ile donanım parçaları arasındaki yazılım katmanı da diyebiliriz.
Başlıca İşletim Sistemi Örnekleri:
Windows: Microsoft tarafından geliştirilmiş olan Windows işletim sistemi ilk olarak hayatımıza 20 Kasım 1985’te girmiştir. Masaüstü bilgisayar sektöründe en çok kullanılan işletim sistemidir. Aynı anda birden çok işlemi bir arada yürütmeye olanak sağlayan işletim sistemi fare ve klavye gibi çeşitli arayüz birimleri sayesinde kullanıcıdan bilgi alır ve bir görüntü aygıtı ile kullanıcıya görüntü vermektedir.
Versiyonları: Windows 1 , Windows 3.1, Windows 95, Windows 98, Windows 2000, Windows XP, Windows Vista, Windows 7, Windows 8, Windows 8.1, Windows 10, Windows Server ve Windows CE sürümleri
Mac OS X: Apple tarafından geliştirilmekte olan işletim sistemi Apple’ın Mac (Macintosh) cihazlarında çalışması için özel olarak tasarlanmıştır. Çekirdeği ve bazı bileşenleri açık kaynak kodlu olmasına rağmen büyük çoğunluğu açık kaynak kodlu değildir. Güvenlik konusunda Windows’a göre çok daha güvenilir bir işletim sistemidir. Grafik ile uğraşanların çok sevdiği bu işletim sistemi UNIX tabanlı bir işletim sistemidir. HFS+ dosya sistemi sayesinde dosyaları günlüklü bir şekilde tutmaktadır.
Versiyonları: Mac OS X 10.0 Cheetah, Mac OS X 10.1 Puma, Mac OS X 10.2 Jaguar, Mac OS X 10.3 Panther, Mac OS X 10.4 Tiger, Mac OS X 10.5 Leopard, Mac OS X 10.6 Snow Leopard, Mac OS X 10.7 Lion, Mac OS X 10.8 Mountain Lion, Mac OS X 10.9 Maverics, Mac OS X 10.10 Yosemite, Mac OS X 10.11 El Capitan, Mac OS X 10.12 Sierra, Mac OS X 10.13 High Sierra, Mac OS X 10.14 Mojave, Mac OS X 10.15 Catalina ve Mac OS X Server
İşletim Sistemi Nedir sorusu sonrası örneklere devam:
Pardus: Türkiye’de Tübitak tarafından geliştirilmekte olan Linux dağıtımı işletim sistemidir. Adı Anadolu Parsının bilimsel adı olan panthera pardus tullianadan gelmektedir. Linux çekirdeğini kullanmaktadır. Dosya mimarisi sayesinde virüslerden kolay kolay etkilenmeyen işletim sisteminin sistem gereksinimleri çok düşüktür.
Sürümler: Pardus sürümleri
iOS: Apple’ın mobil cihazlarında çalışması için Apple tarafından geliştirilmiş özel işletim sistemidir. Kesinlikle açık kaynak kodlu olmayan bu işletim sistemi mobil işletim sistemleri arasında en güvenlikli olanıdır. 4 katmandan oluşan bu işletim sistemi dışarıdan müdahalelere kapalı bir işletim sistemidir. Linux tabanlı bir işletim sistemi olan iOS, Apple’ın mobil cihazları dışında çalışmamaktadır ve aşırı stabil bir performans sergilemektedir. ipa formatında uygulamaları desteklemektedir.
Sürümleri: iOS, iOS 2 … iOS 13
Android: Google ve Open Handset Alliance tarafından geliştirilmekte olan ücretsiz bir mobil işletim sistemidir. Açık kaynak kodlu olmasına rağmen küçük ve önemli bir kısmı Google tarafından kapalı kaynak kodlu olarak tutulmaktadır. Günümüzde bir çok markanın akıllı cep telefonu ve tableti Android kullanmaktadır. Aynı zamanda bazı arabaların multimedya ekranı ve akıllı saatler de Android kullanmaktadır. Linux çekirdeği üzerine inşaa edilmiş bir işletim sistemidir. apk formatında uygulamaları desteklemektedir.
Sürümleri: Android 1, Android 2.3 Gingerbread, Android 4 Ice Cream Sandwich, Android 4.1 … 4.3 Jelly Bean, Android 4.4 KitKat, Android 5 Lollipop, Android 6 Marshmallow, Android 7 Nougat, Android 8 Oreo, Android 9 Pie, Android 10 ve Android Wear.
Nadir Kullanılan İşletim Sistemleri:
Symbian: Symbian Vakfı tarafından geliştirilmeye başlanan işletim sistemidir. Genel olarak karşımıza cep telefonları ve çeşitli taşınabilir cihazlarda çıktı (en çok Nokia marka telefonlarda). 2008 yılında Nokia tarafından Symbian satın alınınca kodları açık kaynak hale getirilmiştir. O zamanlar kaynak kodları yayınlanmış en geniş kaynak kodu olarak kabul edilmekteydi. ARM işlemciler ile çalışması için tasarlanan bu işletim sistemi nanokernel adı verilen çekirdek yapısı kullanıyordu.
Sürümleri: EPOC16, EPOC32, S40, S60, S90, S95 Anna, S100 Belle
Chrome OS: Google tarafından geliştirilmiş olan Linux tabanlı işletim sistemidir. Açık kaynak kodludur. Web uygulamaları ile çalışan bir işletim sistemidir. Google tarafından üretilen notebook serisi Chromebook serisi ile çalışması için üretilmiştir. Web uygulamaları harici uygulama yüklenmemektedir. Kolay kullanım ve güvenli internet sloganı ile tasarlanmıştır. Düşük sistem özelliklerine sahip cihazlarda çalışabilmektedir. Kullanabilmek için sürekli internet bağlantısı gerektirmektedir.
webOS: Linux çekirdeği üzerinde çalışan özel bir işletim sistemidir. İlk olarak Palm tarafından geliştirildi ve 2010 yılında Hp ardından 2013 yılında LG tarafından satın alındı. Günümüzde LG marka akıllı televizyonlarda görebileceğimiz işletim sistemidir. Web uygulamaları ile tam destekli çalışabilmektedir. Dokunmatik ekran ile entegre çalışabilmektedir. Aynı anda birden fazla işlem yapabilmektedir.
Verisyonları: 1’den 4’e kadar ilerlemiştir.
Ubuntu: Linux çekirdeği tabanlı ücretsiz bir işletim sistemidir. Açık kaynak kodludur. İşletim sistemi için her 6 ayda bir güncel sürüm yayınlanmaktadır. Ubuntu sözcüğü Zulu dilinde insanlık anlamına gelmektedir. Mark Shuttleworth yönetimindeki Canonical ve gönüllü Ubuntu topluluğu tarafından geliştirilmektedir. Düşük özelliklere sahip bilgisayarlarda çalışabilmektedir.
Bu yazı Alp Özkan için özel olarak oluşturulmuştur.
Çocukluğumdan beri arabalara olan ilgim babam sayesinde başlamıştır. Araba manyağı seviyesinde bir ilgim var ancak bunu her ortamda dile getirmem. Teknolojiye ve bilgisayara olan ilgim kendimi tanımaya başladım başlayalı oldu. Şimdi ise kendimce kod yazabilen bir bilgisayar mühendisi olarak çalışıyorum.